Tahmini Okuma Süresi: 5 dakika

Tarafımıza en çok iletilen sorularda birisi de “mükemmel bir fikrim var ancak çalınmasından korkuyorum.” Şeklinde oluyor. Bu makalemizde fikrinizi hukuken korumanın yollarından biri olan gizlilik sözleşmesini (non-disclosure agreement, NDA) ele alacağız.

1. Gizlilik Sözleşmesi Nedir?

Gizlilik sözleşmeleri, profesyonel olarak hazırlanması gereken, kurumsal bilgilerin gizliliğini koruyan sözleşmelerdir. Bu sözleşmenin akdedilmesi tarafların şirket sahibi olması ya da tacir olmalarını gerektirmez. Her büyüklükte tüzel kişiler ve gerçek kişiler bu sözleşmeyi yapabilirler.

Gizlilik sözleşmesi genellikle patentlenebilir içeriğin sözleşmenin tarafları dışında kalan üçüncü kişilerle paylaşılmasını ve ifşa edilmesini engeller. Örneğin sizin geliştirdiğiniz bir prototipin yatırım alması için sunum yapmanız gerekiyor ve sunum neticesinde gizli bilgilerin ifşa edileceğinden korkuyorsanız yatırımcı ile aranızda bir gizlilik sözleşmesi imzalamanız sizi potansiyel sorunlardan kurtaracaktır. Bu sözleşmeyi imzalayan taraflardan birisi gizli bilgileri ifşa eder veya prototipi kendi adına tescil ettirmeye kalkar ise bu durumda çeşitli yaptırımlar uygulanacak ve sözleşmenin diğer tarafı hukuken korunacaktır.

2. Sözleşme Çeşitleri

Tipik bir gizlilik sözleşmesi tek taraflı ya da iki taraflı olarak imzalanabilir.

            Tek Taraflı NDA: Bir girişimci olarak görüştüğünüz bir yatırımcı varsa imzalanan sözleşme genellikle tek taraf açısından sonuç doğuracak şekilde akdedilir. Örneğin yatırımcıya güven verebilmek amacıyla paylaştığınız bilgilerin, yatırımcı tarafından üçüncü kişilerle paylaşılmasını engellemek için bir gizlilik sözleşmesi düzenlenebilir.

            İki Taraflı NDA: Bu tür bir gizlilik anlaşması sözleşmenin her iki tarafına da sorumluluk yükler. Örneğin yatırımcı işinizi büyütmek için size çeşitli bilgi ve imkânlar veriyor ve kaynaklarını size aktarıyorsa projenizi başka yatırımcılar ile paylaşmanızı istemeyebilir. Bu durumda tüm bu süreç içerisinde paylaşılan hususların gizlilik içerisinde kalması sağlanmış olur.

3. Gizlilik Sözleşmesinin Gündeme Gelebileceği Temel Durumlar

Gizlilik sözleşmeleri pek çok durumda gündeme gelecektir.

  • Buluşunuzu ya da fikrinizi yatırımcıya sunmak istediğinizde,
  • Girişiminize ortak olmak isteyen yatırımcıyla gerçekleştirdiğiniz görüşmelerde,
  • Patenti elinde bulunduran lisans sahibine yeni bir ürünü ya da teknolojiyi göstermek istediğinizde,
  • Projenizi büyütmek ve geliştirmek istediğiniz durumlarda hizmet aldığınız kişiyle,

Bir gizlilik sözleşmesi imzalamanız sizin için faydalı olacaktır.

4. Gizlilik Sözleşmesinin Unsurları

A. Taraflar

Gizlilik sözleşmelerinde sözleşmenin tarafları genellikle sözleşme metninin ilk maddesinde belirtilir. Eğer sözleşme tek taraflı olarak düzenlenecek ise diğer bir ifadeyle yalnızca bir tarafın gizli bilgi sağladığı bir antlaşma söz konusu ise bu durumda taraf “Alıcı” ya da “İfşa Eden / Açıklayıcı” taraf olarak anılabilir.

Burada üzerinde durmamız gereken konu alıcının bağlı olduğu diğer kuruluşlardır. Örneğin sizin girişiminize yatırım yapacak kişinin bağlı olduğu ya da sermayeye aktarması için onay alması gereken başka kuruluşların olduğu durumlarda bunlar mutlaka sözleşmenin tarafları kısmında belirtilmelidir. Alıcı bir alt şirket mi? Alıcı bir acente mi? Alıcı bir şirketler topluluğu mu? Eğer böyle bir durum söz konusu ise gizlilik sözleşmesinin saydığımız bu üçüncü kişileri de kapsaması gerekir.

B. Gizli Bilgilerin Kapsamı

Sözleşmenin bu kısmı gizli bilginin ne olduğunun tanımlanmasına ilişkindir. Proje ile ilgili her husus gizli bilgi sayılacak mıdır? Gizli bilgi teknik gerektiren bir konuya mı ilişkin? Gizli bilginin niteliği nedir? Yalnızca yazılı kaynaklar mı gizli bilgiye ilişkindir yoksa sözlü iletişim de gizli bilgi dâhilinde midir? Tüm bu belirsizlikler sözleşmenin bu bölümünde detaylıca açıklanmalı ve tartışmaya mahal vermeyecek şekilde net olmalıdır.

Sözleşmenin gizli bilgileri açıklayan tarafı mağduriyet yaşamamak ve projesini korumak adına bu alanı son derece geniş tutmak isterken yatırımcı (alıcı) olan taraf ise hangi bilgileri saklaması gerektiğini net olarak öğrenmek isteyecektir.

Uygulamada yaşanan bir problem ise gizli bilginin sözlü bilgileri kapsayıp kapsamayacak olmasıdır. Yatırımcı yalnızca yazılı bilgilerin gizli bilgi statüsünde değerlendirilmesini isterken bilgiyi veren taraf sözlü bilginin de gizli bilgi sayılmasını isteyebilir. Sözleşme kapsamını oldukça genişleten bu istek genellikle yatırımcılar tarafından çekinceyle karşılanır. Bu durumda uzlaşmayı sağlamak için sözlü bilginin paylaşılmasından sonra diğer tarafa yazılı olarak hangi bilginin gizli bilgi niteliğinde olduğunu ihtar etmesi gerekir. Bu sayede her iki tarafta sözleşme dahilinde olacak yükümlülüklerini daha iyi bir şekilde kavrayabilecektir.

C. Gizli Bilginin Tutulması Ve Kullanılmaması

Gizlilik anlaşmalarının bu bölümü iki aşamadan oluşmaktadır. İlk bölüm yatırımcının gizli bilgiyi gerçekten gizli tutmasını içerirken diğer bölüm gizli bilginin yatırımcı tarafından kullanılmasını engellemektir.

İlk bölümde yatırımcının gizli bilgiyi başkalarının erişimine açmaması gerektiğini düzenlenir ve bunun istisnaları belirlenir. Örneğin yatırımcının işin doğası gereği gizli bilgiyi bünyesinde bulunan kurum ya da organizasyonlarla paylaşması gerekiyorsa bunun sınırlarının belirlenmesi gerekir.

İkinci bölüm ise yatırımcının söz konusu fikri ya da projeyi kendi menfaatine kullanmasını engeller. Örneğin bir prototipin yatırımcısının gizli bilgileri öğrendikten sonra prototipe yaptığı yatırımı kesip kendi imalatına başlaması ihtimaller dâhilindedir. Gizlilik sözleşmesinin bu bölümü fikir sahibi lehine bu durumu ortadan kaldırır.

D. Antlaşmanın Süresi

Sözleşmenin bu kısmı süreyi belirler. Gizlilik antlaşması ne kadar sürecektir? Sonsuza kadar sürebilir mi? Antlaşmanın sonsuza kadar sürmesini engelleyecek kanuni bir engel yoktur ancak hiçbir yatırımcı belirsiz süreli bir antlaşma yapmaya sıcak bakmayacaktır.

Uygulamada antlaşma süresinin yatırımcı ile yapılan görüşmeler süresince devam edeceğinin düzenlendiği ya da antlaşmanın en fazla beş yıla kadar yapıldığı görülmektedir. Bir girişimci olarak unutmamanız gereken diğer bir nokta ise sözleşmenin sona ermesinin ardından fikri mülkiyet, rekabet hukuku ve diğer sair alanlara ilişkin doğan haklarınızın saklı olacağını sözleşmenin bu bölümünde belirtmeniz gerektiğidir.

5. Gizlilik Sözleşmesinde Düzenlenebilecek Diğer Hükümler

  • Çalışanlara İlişkin Düzenlemeler: Eğer yatırımcınızın ekibinize geniş bir erişimi varsa çalışanlarınızı belli bir süre dahilinde kendi işine alamayacağı sözleşmenin bu bölümünde düzenlenebilir. Örneğin “Yatırımcı proje dahilinde çalışan personeli 12 ay boyunca iş veren sıfatıyla çalıştıramaz.” Gibi.
  • Yargı Yetkisi: Sözleşmeden doğacak uyuşmazlıklar durumunda yetkili mahkeme sözleşmenin bu kısmında düzenlenebilir.
  • İhtiyati Tedbir: Sözleşmenin bir tarafının ihlal gerçekleştirmeye yeltenmesi durumunda alabileceğiniz önlemleri düzenleyen bir madde bu alana eklenebilir.
  • Diğer Hususlar: Yaptığınız işin niteliğine göre kanunların izin verdiği diğer hususlar sözleşmede düzenlenebilir.

5. Sonuç

Gizlilik sözleşmeleri yatırımcı ve alıcıyı koruyan ve her iki tarafında sınırlarını net olarak görebilmesi için düzenlenmesi gereken sözleşmelerdir. Bu nedenle ister yatırımcı ister girişimci olun, bu sözleşmenin işin en başında düzenlenmesinin her iki taraf için de olumlu sonuç doğuracağını unutmayın.

Bir gizlilik sözleşmesine ihtiyaç duyuyorsanız ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.