İnternet üzerinde yayın yapan web siteleri Türk yasalarına aykırı yayın yaptıklarında ya da birinin kişilik haklarını ihlal ettiklerinde erişimin engellenmesi kararıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu durumda erişimin engellenmesi kararına itiraz yapılması gerekir. Erişimin engellenmesi kararı farklı sebeplerle farklı otoriteler tarafından verilebileceğinden itiraz prosedürü de kararı veren kuruma göre değişiklik gösterecektir. Bu yazımızda da erişimin engellenmesi kararının ne olduğuna kısaca değinecek ve itiraz prosedürü hakkında bilgi vereceğiz.

Erişimin Engellenmesi Kararı Neden Verilir?

Türkiye’de erişimin engellenmesi kararı, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Bu Kanun’a göre, erişimin engellenmesi kararı, aşağıdaki nedenlerle verilebilir:

1. Cezai Yaptırımı Olan Nedenler

• İntihara Yönlendirme: Kişileri intihara yönlendirecek şekilde yayın yapan web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı
• Çocukların cinsel istismarı: İnternet ortamında çocukların cinsel istismarına yönelik içeriklerin yayınlanması durumunda, bu içeriklere erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma: Her türlü uyuşturucu ve uyarıcı maddeyi öven, kullanımına teşvik eden ve bu hususta yönlendirmeler yapan web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
• Sağlık için tehlikeli madde temini: Hekim tarafından reçete edilmediği takdirde kullanımı sağlık için tehlikeli olan ilaçlar, kimyasal maddeler ya da diğer kimyevi maddelerin reklamının yapıldığı web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı alınabilir.
• Müstehcenlik: Cinsel içerikli fotoğraf, video gibi metaryallerin yayınını yapan web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
• Fuhuş: Kişileri fuhuşa teşvik eden, bu kişilerin bir araya gelmesini kolaylaştıran veya bu hizmete aracılık eden web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
• Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama: Özellikle sanal casino hizmeti veren ve bu oyunların internet üzerinden oynanmasını sağlayan, bu amaçla hareket eden kişileri bir araya getiren web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
• 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun: Bu kanunda yer alan Atatürk’ün hatırasına hakaret etmek ya da sövmek gibi eylemleri içeren web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
• Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun: Yetkisiz ve lisanssız olduğu halde bahis ve şans oyunları düzenleyen ya da bunlara aracılık eden veya ilgili kanunda yer alan diğer eylemleri gerçekleştiren veya bunlara aracılık eden web siteleri hakkında erişimin engellenmesine karar verilebilir.
• Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu: Milli istihbarat teşkilatına ilişkin bilgi ve belgeleri izinsiz olarak sızdıran, Milli İstihbarat Personelini ifşa eden ve ilgili Kanunda belirtilen diğer eylemleri içeren veya yayan web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı verilebilir.

Yukarıda açıklanan nedenlerin tamamı ayrıca 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve belirtilen diğer kanunlar nezdinde de suç olarak kabul edildiğinden bu faaliyetlere yönelik olarak yayın yapan web siteleri hakkında erişimin engellenmesi kararı verilebilmesinin yanı sıra ilgili mevzuat kapsamında web sitesi sorumluları hakkında cezai tahkikat de yapılmakta, diğer bir ifadeyle adli süreç başlatılmaktadır. Dolayısıyla erişimin engellenmesi kararı yukarıdaki faaliyetleri işleyen kişi hakkında verilen bir hüküm değildir. Bu karar yalnızca web sitesine erişimi engellemekte olup kişilerin cezai sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır.

2. Gecikmesinde Sakınca Olan Haller

Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya birkaçına bağlı olarak da erişimin engellenmesi kararı verilebilir.

3. Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali

Bir kişinin mahrem fotoğraflarının veya videolarının internette yayınlanması, bir kişinin sağlık veya cinsel yaşamına ilişkin bilgilerin internette yayınlanması, bir kişinin kişisel bilgilerinin izinsiz olarak internette yayınlanması gibi durumlarda da erişimin engellenmesi kararı alınabilmesi mümkündür. Bu durumda yine yukarıda da bahsettiğimiz gibi erişim engelinin yanı sıra özel hayatın gizliliğini ihlal suçu nedeniyle ayrıca soruşturma ve kovuşturma yapılabilir.

4. Kişilik Haklarının İhlali

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar erişimin engellenmesini talep edebilirler. Burada üzerinde durulması gereken husus yalnızca gerçek kişilerin değil, tüzel kişilerin de haklarının ihlal edildiğinden bahisle erişim engeli kararı aldırabileceğidir. Örneğin kozmetik sektöründe faaliyet gösteren bir firma, kendisi hakkında karalama kampanyası yapan ve gerçeğe aykırı bilgiler paylaşan bir web sitesi hakkında da erişimin engellenmesi kararı aldırabilir. Kanun koyucu kişilik hakları açısından gerçek ve tüzel kişi ayrımı yapmamış, her ikisinin de kişilik haklarından bahisle erişimin engellenmesi kararı aldırabileceğini hüküm altına almıştır.

Yine belirtmeliyiz ki kişilik hakları ihlal edilen kişiler tarafından cezai/hukuki yaptırımda bulunulması için yargı makamlarından talepte bulunma hakları saklıdır.

5. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu İhlali

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ek madde 4’e göre eser sahibi ya da bağlantılı hak sahipleri ihlal edilen hakları nedeniyle erişimin engellenmesi kararını talep edebileceklerdir. Örneğin hak sahibinden izin alınmadan bir film yayını yapılması durumunda bu web sitesi hakkında erişimin engellenmesi kararı alınabilecektir.

Yukarıda da değindiğimiz üzere hak sahiplerinin erişimin engellenmesi kararının yanı sıra diğer kanunlardan kaynaklanan hakları saklıdır.

Erişimin Engellenmesi Kararı Kim Tarafından Verilir?

Kural olarak erişimin engellenmesi kararını verecek kişi Sulh Ceza Hakimidir. Ancak bazı durumlarda BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) Başkanı tarafından da Resen olarak bu karar verilebilir. Kararın kim tarafından verildiği, bu karara itiraz edileceği durumlarda izlenecek prosedür bakımından önemlidir.      

Erişimin engellenmesi kararının BTK tarafından verilmesi durumunda bu karara karşı e-devlet üzerinden verilecek bir dilekçeyle itirazda bulunmak mümkündür. Bu hizmete ulaşmak için e-devlet’te oturum açtıktan sonra arama kısmına “Erişimin Engellenmesi Kararına İtiraz Başvurusu” yazarak adımları takip edebilir ve ilgili karara itiraz edebilirsiniz.

Sulh Ceza Hakimliği kararına binaen verilen erişimin engellenmesi kararlarına ise e-devlet üzerinden başvuruda bulunmak mümkün değildir.

Erişimin Engellenmesi Kararına Nasıl İtiraz Edilir?

Sulh ceza hakimliğince verilen erişimin engellenmesi kararına, kararın verilmesinden itibaren 7 günlük süre içerisinde itirazda bulunabilirsiniz. Bu itirazı avukatınız aracılığıyla UYAP üzerinden çevrimiçi olarak yapabileceğiniz gibi, adliyeye giderek de gerçekleştirebilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken husus, erişimin engellenmesi kararının neden hukuka aykırı olduğunu ve kaldırılması gerektiğini net bir şekilde açıklayabilmektir. Bu nedenle bir avukat tarafından takip edilmeyen süreç, hukuken iyi temellendirilmemesi nedeniyle reddedilebilir.

Erişimin Engellenmesi Kararı Alınmadan Önce Ne Yapılır?

5651 sayılı Kanun, kişilik hakları ihlal edilen kişilere doğrudan içerik sağlayıcısına başvurma ya da doğrudan Sulh Ceza Hakimliğine başvura imkanı sağlamıştır. İlgili düzenlemeye göre isterseniz içeriği sağlayan web sitesine isterseniz de Sulh Ceza Hakimliğine başvuruda bulunabilirsiniz.

Burada izleyeceğiniz yolu belirlerken seçim konusunda tamamen özgürsünüz. Sulh Ceza Hakimleri, kendilerine yapılan talebi 24 saat içerisinde duruşma yapmaksızın karara bağlayacaktır. İçerik sağlayıcısının bu içeriği yayından daha hızlı kaldıracağını düşünüyorsanız bu durumda doğrudan içerik sağlayıcıya başvurmanız daha hızlı bir çözüm sağlayabilir.

Sulh Ceza Hakimliğinden Alınan Kararı Nasıl Uygulamaya Konulur?

Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen erişimin engellenmesi talebi kararının icrası için talepte bulunan kişi olarak ayrıca bir işlem yapmanıza gerek yoktur. Sulh Ceza Hakimliği bu kararı UYAP üzerinden ESB (Erişim Sağlayıcıları Birliği)’ne gönderir ve karar uygulamaya konulur.

Erişimin Engellenmesi Kararı Verilen İçeriğin Başka Sitelerde Yayınlanması

Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen erişimin engellenmesi kararına konu olan içeriğin farklı web siteleri tarafından da yayınlanması & haber yapılması durumunda yeni bir Sulh Ceza Hakimliği kararına ihtiyacınız bulunmamaktadır.

Erişimin engellenmesine konu olan içerik, hakkında erişimin engellenmesi kararı verilmeyen bir başka web sitesinde de gösteriyorsa bu durumda Erişim Sağlayıcıları Birliğine verilecek bir dilekçe ile bu siteler hakkında da erişim engeli kararının uygulanması sağlanabilecektir.

Erişimin Engellenmesi Kararının Coğrafi Sınırı

Erişimin engellenmesi kararı, yalnızca Türkiye sınırları içerisinde hüküm ve sonuç doğurmaktadır. Bu karar neticesinde ilgili içerik web ortamından çıkarılmamakta, bu içeriğe Türkiye’den erişilmesi engellenmektedir. Dolayısıyla ilgili içerik hala web’de olup arama motorları tarafından indekslenmeye devam edebilmektedir. Sonuç olarak bu içeriğe hala yurt dışından erişilebilmesi ya da bir VPN servisi kullanılarak ulaşılabilmesi mümkündür. Bu nedenle bir içerik hakkında erişimin engellenmesi kararı aldırmadan önce, içerik sağlayıcıya ulaşarak bu içeriğin yayından kaldırılmasını talep etmek daha net bir çözüm sunabilir.

Sonradan Alınan Alan Adı Hakkında Erişimin Engellenmesi Kararı Varsa Ne Yapılabilir?

Bir alan adı (domain) almadan önce, bu alan adı hakkında bir erişimin engellenmesi kararı olup olmadığını kontrol etmeniz gerekmektedir. Bu kontrolü BTK’nın site bilgileri kontrol sayfası üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. Eğer bu kontrol neticesinde ilgili alan adı hakkında bir erişim engeli kararı görüyorsanız kararı veren merciye yapacağınız başvuru ile alan adının yeni sahibi olduğunuzu ve erişim engeli kararının kaldırılması gerektiğini açıklayan bir dilekçe ile başvurmanız gerekmektedir.

Yukarıda da açıkladığımız üzere Sulh Ceza Hakimlikleri tarafından verilen erişimin engellenmesi kararları yalnızca Sulh Ceza Hakimlikleri tarafından kaldırılabilir.

Bir Web Sitesi İçeriklerinizi Kopyalıyorsa Erişimin Engellenmesi Kararı Alınabilir Mi?

Web sitenizde yayınladığınız yazılarınız size ait özgün içeriklerden oluşuyorsa bu durumda Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ek madde 4 uyarınca ilgili site hakkında erişimin engellenmesi kararı aldırmanız mümkündür. Bu durumda diğer kanunlara ilişkin olan maddi ve mali haklarınız saklıdır.

Sonuç

Erişimin engellenmesi kararları her ne kadar 5651 sayılı Kanun kapsamında düzenlenmiş olsa da Türk Ceza Kanunu, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Türk Medeni Kanunu ve sair diğer kanunlar uyarınca düzenlemesi yapılan hususları da içerisinde barındıran kapsam alanı oldukça geniş bir uygulama alanına sahiptir. Bu kanunlardan doğan hak ve yükümlülüklerinize dikkat etmenizi ve internet üzerindeki faaliyetlerinizin sanal ortamda gerçekleşmesinin bu eylemleri meşru kılacağı şeklinde bir yanılgıya kapılmamanızı ve temkinli olmanızı tavsiye etmekteyiz.

Bir erişimin engellenmesi kararı aldırmak istiyorsanız veya koordine ettiğiniz web sitesi hakkında verilen bir kararı kaldırmak istiyorsanız bizimle iletişime geçerek hukuki yardım alabilirsiniz.