Okuyucularım tarafından son zamanlarda almış olduğum soruların neredeyse tamamı embed kod ile web sitesinde video paylaşmaya ilişkin. Youtube telif hakları meselesi tamamen içinden çıkılması güç bir hal aldı. Olaylar şu şekilde gerçekleşiyor: Bir şarkı YouTube üzerinde sanatçı ya da onun temsilcisi vasıtasıyla yayınlanıyor. YouTube üzerinde paylaşılan bu video iframe / embed kod ile başka bir web sitesine gömülüyor. Ve evet, kaçınılmaz son. Telif hakları nedeniyle bir davaya konu edildiniz.

Bu hususun neden bir problem olduğuna ilişkin açıklamaları birazdan yapacağım. Ancak iframe/embed kod ile ilgili genel bir okuma yapmak isterseniz geçtiğiniz senelerde yazdığımız şu makaleye göz atabilirsiniz.

I. HUKUKİ İHTİLAF

Web sitesi sahiplerinin, YouTube üzerinde yayınlanan şarkıları embed kod ile kendi sitelerinde paylaşması ilgili sanatçı ya da onun temsilcisi bakımından telif hakkı ihlali olarak yorumlanıyor. Halbuki bir telif hakkı ihlalinden söz edebilmemiz için eser sahibinin ya da halefinin yazılı rızası olmadan bir eserin umuma arz edilmesi ya da yayımlanması gerekir. Bir YouTube videosu embed kod ile paylaşıldığında ise kanaatim, bu durumun gerçekleşmediğidir. YouTube üzerinde yayımlanan videolarda eser sahibi tarafından paylaşmaya ilişkin rızanın YouTube hizmet koşulları nedeniyle zaten önceden verildiğini düşünmekteyim. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) m. 52 “Mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi şarttır.” Şeklinde bir düzenleme yapmaktadır ki açılan davalarda da bu maddeye dayanılmaktadır. Halbuki buradaki göz ardı edilen en büyük husus YouTube hizmet koşullarıdır. YouTube hizmet koşulları ise şu şekilde bir düzenleme yapmaktadır:

YouTube’a Verilen Lisans

Hizmet’e İçerik sağlayarak YouTube’a Hizmet’i çalıştırmak, tanıtmak ve iyileştirmek amacıyla bu İçeriği kullanması için (çoğaltmak, dağıtmak, değiştirmek, görüntülemek ve yerine getirmek dahil) tüm dünyada geçerli, münhasır olmayan, telifsiz, devredilebilir, alt lisansı verilebilir bir lisans verirsiniz.

Diğer Kullanıcılara Verilen Lisans

Ayrıca Hizmet’in diğer her bir kullanıcısına, Hizmet aracılığıyla İçeriğinize erişmesi ve bu İçeriği yalnızca Hizmet’in bir özelliği ile etkinleştirilecek şekilde kullanması için (çoğaltmak, dağıtmak, değiştirmek, görüntülemek ve yerine getirmek dahil) tüm dünyada geçerli, münhasır olmayan, telifsiz bir lisans verirsiniz

Okuduğunuz üzere, bir sanatçının YouTube üzerinde video paylaşması durumunda sanatçı tarafından YouTube’a ve diğer kullanıcılara sınırlı da olsa bir lisans vermektedir. Sanatçının, YouTube’un bu koşullarını kabul etmemesi durumunda ise içerik yüklemesi mümkün olmamaktadır. Ortaya çıkabilecek problemler zaten düşünülmüş ve YouTube telif politikasını açıkça düzenlemiştir. Başka bir ifadeyle, FSEK m. 52’de yer alan yazılı şart koşulunun gerçekleştiğini ifade edebilirim. Öğretideki diğer yazarlar bu koşulun ancak ilgili ve sanatçı arasında yapılacak yazılı bir sözleşme ile gerçekleşeceğini ifade etse de ben bu görüşe katılmamaktayım. Gelişen ve değişen teknoloji, her alanda olduğu gibi hukuki düzenlemeler konusunda da etkisini göstermektedir. Örneğin İngiltere’de yaşayan bir sanatçının içeriğini embed kod ile web sitenize gömmek için bu sanatçıya yazılı bir sözleşmeyi kargo yoluyla (ya da vize alarak siz de gidebilirsiniz.) göndermeniz, sanatçının bunu imzalaması ve sözleşmeyi size geri göndermesi beklenemez. Belki sadece on sene kadar önce bu durumun haklılık payı olsa da içerisinde bulunduğumuz 2021’de, teknoloji bu kadar ilerlemişken bu şekilde bir metodun tercih edilmesi hayatın olağan akışı ile bağdaşmamaktadır. Kaldı ki yukarıda da paylaştığımız YouTube’un hizmet koşullarına göre sanatçıdan ayrıca bir yazılı onay almanız zaten gerekmemektedir.

II. HAKKIN KÖTÜYE KULLANMASI VE DÜRÜSTLÜK KURALI

 Embed kodu ile içerik paylaşılmasının engellenmesi, sanatçı tarafından her zaman tercih edilebilir. Yapılması gereken tek şey YouTube Studio’da oturum açtıktan sonra “yerleştirmeye izin ver” seçeneğinin yanındaki “tık” işaretini kaldırmak. Hepsi bu. Evet, sanatçı tarafından bu opsiyon tercih edilmiş ve embed kod ile paylaşım özelliği devre dışı bırakılmış ise, bu içeriğin web sitesine gömülmesi kuşkusuz bir telif hakkı ihlaline sebebiyet verecektir. Ancak uygulamada, gömme opsiyonunu devre dışı bırakmadığı halde telif hakkı ihlali nedeniyle web sitesi sahiplerini yine de dava eden sanatçılar olduğunu görmekteyiz. Bu durumun, hukukun temellerini oluşturan ve hukuk fakültelerinde ilk derslerde öğretilen dürüstlük kuralına tamamen aykırı olduğunu düşünüyorum. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 2’de hüküm altına alındığı üzere bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz. Sanatçının embed kod ile paylaşıma izin veren opsiyonu kapamaması, bunun ardından içeriğini sitesine gömen web sitesi sahibini dava etmesinin iyi bir niyetle gerçekleştiğini düşünmemekteyim. Hatta trajiktir ki davaya konu olan web sitelerinin bu içeriklerden kazandığı gelir, çoğu zaman web sitesinin hosting maliyetini bile karşılayamamaktadır. Telif hakkı nedeniyle uzlaşmak için web sitesi sahibinden istenen ücretler ise astronomik bedellere tekabül etmektedir. Bu durumun TMK m. 2’ye aykırı olduğu kanaatindeyim.

III. SANATÇININ BİR GELİR KAYBINA UĞRAMAMASI

Embed kod ile web sitesine gömülen bir içerik sanatçının YouTube kanalı üzerinden gelir elde etmesinde bir kayba yol açmaz. Web sitesine gömülen içerik YouTube sunucularından çekilir ve sanatçının içeriği YouTube’ta görüntüleniyormuşçasına gelir elde etmeye devam eder. Gerçekten de iframe/embed kodlarının çalışma mantığı budur. Farklı bir sunucuda barındırılan içeriğin yine farklı bir sunucunda barındırılan web sitesinde de görüntülenmesini sağlar. Web sitesi sahipleri ise içeriğin oynatıldığı sayfada yer alan reklamlar sayesinde (Çoğu zaman Google Adsense reklamları) gelir elde eder. Sanatçı, pek tabii ki kendi üretmiş olduğu bir içerikten üçüncü bir kişinin de kazanç elde etmesini istemeyebilir. Bu onun en doğal hakkıdır. Bu durumda yapması gereken şey embed kod ile içeriğin gömülmesi özelliğini kapatmaktır. Şayet sanatçı bu gömme özelliğini kapatır ve web sitesi sahibi içeriği kendi sunucuna yükler ve web sitesinde yayınlarsa ya da teknik bilgisi olduğu için açık olarak yayınlanmayan embed kodu bulup web sitesine gömerse bu durumda telif hakkı ihlali gündeme gelir. İçeriği embed kod ile siteye gömme özelliğini kapatmayan sanatçının, içeriğin paylaşılması hususunda zımni (örtülü) rıza verdiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Kaldı ki YouTube hizmet koşulları sanatçıya, içeriğin farklı şekilde paylaşılabileceğini bildirmektedir. Hizmet koşullarını kabul eden sanatçının daha sonra bu koşulları bilmemesinden bahisle üçüncü kişileri dava etmesi içeriği paylaşan 3. kişinin değil, sanatçının ya da temsilcisinin kusurudur.

IV. SONUÇ

Embed kod ile içeriğin farklı web sitelerinde yayımlanması yıllardır telif hakları davalarına konu ediliyor. İçerisinde bulunduğumuz 21. Yüzyılda teknoloji bu kadar gelişmişken embed kodun ne olduğunu açıklamaya çalışmak trajikomik bir durumdur. Sanatçının ya da temsilcisinin video paylaşım opsiyonlarından bir haber olması, kabul ettiği YouTube Hizmet Koşullarını bilmemesi yine de üçüncü kişileri embed kod ile paylaşım nedeniyle dava etmesini kabul edilebilir olarak görmemekteyim. Sanatçı ve web sitesi sahipleri arasındaki ihtilaflar kısa sürede çözülebilecek gibi durmamaktadır. YouTube telif meselesi oldukça karmaşık bir hal almıştır. Hatta bu durum ülkemize özgü de değildir. ABD’de de tamamen aynı konular nedeniyle telif hakları davaları gündeme gelmektedir. Yine de hukuk sistemlerinin bir gün gelişen ve değişen teknolojiyi yakalayabileceğini düşünüyorum. Unutulmamalıdır ki hukuk normları, hukuk sistematiğine ve mantığına uygun düşecek şekilde yorumlandığında toplumsal düzenin sağlanmasındaki en önemli husustur.

YouTube telif hakları hakkında açılmış bir davanız ya da yürütülmekte olan bir soruşturma dosyanız varsa konu hakkında destek almak için ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.